Publikacje książkowe
Maria Prosnak-Tyszka, Przemysław Przybylski „Zarys historii parafii św. Floriana w Brwinowie” (2020)
Autorzy podjęli próbę zebrania i uporządkowania informacji lub drobnych przyczynków rozsianych w różnych źródłach. Całość – wydana przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami – została udostępniona online. [PDF]
Wydanie rozszerzone 2024 r. - [PDF]
Album „Brwinów” (1995)
Publikacja wydana staraniem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Brwinowie oraz Gminy Brwinów. Jej tekst, opisujący m.in. dzieje miasta został opracowany przez Marię Tyszkową we współpracy z Zofią Gajewską. Ilustracjami są fotografie archiwalne oraz współczesne, wykonane przez Annę Luizę Juśkiewicz.
Maria Prosnak-Tyszkowa „Cmentarz w Brwinowie”Książka „Cmentarz w Brwinowie” napisana została przez Marię Prosnak-Tyszkową we współpracy z ówczesną przewodniczącą brwinowskiego koła Towarzystwa Opieki nad Zabytkami – Zofią Gajewską. Spacer po cmentarzu w Brwinowie to spotkanie z dziejami miasta i historią Polski. Są na nim ślady powstań narodowych i dwóch wojen światowych – tu spoczywają wybitni żołnierze, naukowcy, artyści.
Dorota Słowińska „Pradzieje Brwinowa i jego okolic” (2007)
Z dotychczasowych badań wynika, iż 2000 lat temu na Mazowszu Zachodnim w rejonie Brwinowa i Pruszkowa istniał wysoce wyspecjalizowany ośrodek metalurgiczny, który był drugim co do wielkości w barbarzyńskiej Europie. Centrum mazowieckie zaspokajało nie tylko potrzeby miejscowe, ale było nastawione również na dalekosiężny zbyt. Śladami osady w Brwinowie są liczne znaleziska archeologiczne, a wśród nich m.in. ok. 3000 dymarek, starożytnych pieców hutniczych.
Stanisław Rumianek „Harcerstwo w Brwinowie 1918-1944” (2009)
Autor jest harcerzem od 1938 r. Pełnił służbę w różnych drużynach warszawskich, m.in. hufca Śródmieście. Jego zainteresowanie historią oraz długie godziny spędzone wśród zasobów archiwalnych m.in. Towarzystwa Przyjaciół Brwinowa zaowocowały opracowaniem dziejów brwinowskiego harcerstwa w latach 1918-1944.
Lech Dzikiewicz (red.) „Konspiracja i walka Kompanii Brzezinka 1939-1945” (2000, 2010)
Ze słowa wstępnego: Przedmiot tej monografii stanowią losy trzech podwarszawskich społeczności lokalnych (Brwinowa, Podkowy Leśnej, Nadarzyna) złączonych w latach 1939-1945 wspólną tajną organizacja wojskową i wspólną walką w obronie wolności i niepodległości. (...) Monografia wydobywa z niepamięci wielu dzielnych i zasłużonych dla Polski ludzi, wiele zupełnie nieznanych zdarzeń i faktów, często dawno zapomnianych przez dzisiejszą społeczność tych miejscowości.
Zbigniew Niewiadomski „Wspomnienia brwinowskiego chłopaka” (2004)
Wspomnienia ppor. Zbigniewa Niewiadomskiego, ps. „Butelka”, który opisuje spędzone w Brwinowie lata dzieciństwa i młodości, w tym także konspiracyjną działalność podczas okupacji hitlerowskiej oraz okres powojenny do początku lat 50.
Stanisław Rumianek „Szpitale wojenne w Brwinowie 1944-45” (2008)
Po upadku Powstania Warszawskiego mieszkańcy Brwinowa i okolic pomagali powstańcom oraz wypędzonej ludności Warszawy. Na terenie dzisiejszej gminy Brwinów działało wówczas kilka szpitali. Autor zebrał opisy, fotografie, kopie dokumentów oraz relacje świadków. Publikacja zainicjowała wydawany przez Towarzystwo Przyjaciół Brwinowa cykl zeszytów historycznych.
Stanisław Rumianek „Szpitale wojenne w Brwinowie wrzesień 1939 oraz lata 1944-45” (2012)
Publikacja wydana przez Stowarzyszenie Projekt Brwinów z okazji gry miejskiej „Szpitale powstańcze w Brwinowie” zorganizowanej w ramach obchodów Roku Armii Krajowej w gminie Brwinów. Jest poszerzoną i uzupełnioną wersją Brwinowskich Zeszytów Historycznych nr 1, wydanych przez Towarzystwo Przyjaciół Brwinowa w 2008 roku.
Mirosława Kosiaty (red.) „Miasto Brwinów: 60 lat minęło” (2010)
Autorzy – członkowie i sympatycy Stowarzyszenia Projekt Brwinów – dzielą się z czytelnikami tym, co ich w Brwinowie ujęło, zafascynowało, zaciekawiło, czy zdziwiło. Do kolejnych 60 lat przypisane są krótkie notki m.in. o historii Brwinowa i sławnych brwinowianach oraz ciekawych i ważnych wydarzeniach z dziejów miasta.
Jerzy Krempa „Owczarnia. Zarys dziejów” (2009)
Publikacja przedstawia Owczarnię: ponad 200-letnią historię tej miejscowości oraz dzieje jej najstarszych rodów. Nazwa wsi wywodzi się najprawdopodobniej od owiec sprowadzonych do pobliskiego majątku Książenice na początku XIX w. Dzisiaj Owczarnia jest jednym z 15 brwinowskich sołectw, graniczącym z Podkową Leśną i Milanówkiem.
Grażyna Adamska „Dwór w Żółwinie i jego tajemnice” (2009)
Ze wstępu: Autorka zafascynowana historią miejsca związanego z jej dzieciństwem przez lata zbierała materiały dotyczące rodzin właścicieli dworu w Żółwinie. Książka oparta jest na źródłach historycznych i beletrystycznych oraz informacjach uzyskanych w czasie osobistych spotkań ze świadkami historii.
Maryna Hebdzyńska „Odbudowa Pomnika Niepodległości w Brwinowie” (2008)
Autorka opowiada historię Pomnika Niepodległości, który został odsłonięty na Rynku w Brwinowie w 1930 r. i skrupulatnie dokumentuje dzieje jego renowacji. Po powojennych zniszczeniach pomnik odbudowano w 1988 r. Broszurę wydano staraniem Komitetu ds. Obchodów 90. Rocznicy Odzyskania Niepodległości oraz 20. Rocznicy Odbudowy Pomnika.
Stanisław Werner „Wspomnienie o profesorze Wacławie Wernerze” (1999)
Wydany jako oddzielna broszura fragment włączony następnie do „Korzeni”: opis życia prof. Wacława Wernera, patrona Biblioteki Publicznej w Brwinowie, sporządzony przez jego syna Stanisława na podstawie dokumentów, notatek, korespondencji, opowiadań.
Katyń…ocalić od zapomnienia (2012)
Broszura informacyjna wydana z okazji sadzenia dębów katyńskich w Brwinowie. Podczas uroczystości 21 kwietnia 2012 r. zostali upamiętnieni: kpt. Eugeniusz Wolański, kpt. Stanisław Leszek Frentzel, kpt. Stanisław Dembecki, mjr Józef Kozłowski.
Barbara Wardzianka, Hanna Kołodziejska-Wertheim „Raporty lekarza dyżurnego z filii Szpitala Wolskiego w Pszczelinie 29 X 1944 – 24 III 1945 (2012). Wznowienie publikacji, która ukazała się w 2000 roku. Pisane dzień po dniu przez 6 miesięcy, zwięzłe, rzeczowe raporty są opisem ogromnych wysiłków grupy ludzi, którzy starali się stworzyć w miarę normalne warunki dla oddanych ich opiece chorych pomimo głodu, zimna, stałego zagrożenia życia i niepewności jutra.
Sławomir Kubisa, Weekend z WKD (2012)
Bogato ilustrowany przewodnik po okolicach podwarszawskich miast-ogrodów. Spacerem, rowerem czy na koniu można przemierzać trasy w Brwinowie, Podkowie Leśnej, Milanówku, Grodzisku Mazowieckim, Tworkach, Pruszkowie, Komorowie
Brwinów i okolice (2018)
Dzięki dotacji, jaką Stowarzyszenie Projekt Brwinów pozyskało od samorządu województwa mazowieckiego, został wydany przewodnik rowerowy „Brwinów i okolice”. Zainteresowani turystyką rowerową znajdą w przewodniku opisy pięciu tras oraz praktyczne mapy ułatwiające podróżowanie i zwiedzanie okolicy. Wyprawy szlakiem wojennych szpitali, remiz strażackich, pamięci Września 1939 r., kościołów oraz willi i pałaców mogą być doskonałym pomysłem na wakacje.
„Wspomnienie o bitwie pod Brwinowem. 12-13 IX 1939 r.” (2009)
Z okazji 70. rocznicy bitwy pod Brwinowem została wydana wspomnieniowa broszura, zawierająca m.in. opis bitwy, wspomnienia i fotografie mieszkańców Brwinowa oraz wykaz poległych żołnierzy i spis miejsc pamięci.
Towarzystwo Przyjaciół Brwinowa „Nasze 40 lat 1973-2013” (2013)
Publikacja wydana z okazji 40. rocznicy istnienia Towarzystwa Przyjaciół Brwinowa zawiera opis 40 lat działalności Towarzystwa a także próbę zapisu wydarzeń z lat 1973-2013 w wycinkach prasowych.
„Podróże do Brwinowa” 10 reportaży (2013)
Książka ukazała się w ramach serii „Biblioteka Polska XXI wieku - Złota Kolekcja Małych Ojczyzn”. Dziennikarze i reportażyści, którzy na co dzień pracują m.in. dla "Newsweeka", "Rzeczpospolitej", "Wprost", napisali o tym, co ich zaciekawiło w gminie Brwinów.
Broszura „Poznaj Brwinów” (2014)
„Poznaj Brwinów” to zachęta do spaceru szlakiem historii, wyjątkowych miejsc i wybitnych ludzi związanych z miastem. Broszura wyznacza szlaki turystyczne oraz przedstawia atrakcje w Brwinowie i okolicach.
Waldemar Matuszewski „Kalendarium mazowieckiej wsi Moszna” (2015)
Publikacja przedstawia historię wsi Moszna począwszy od jej najstarszych dziejów po czasy współczesne. Autor przywołał postaci historyczne i artystów mających związek z Moszną m.in. Jana Pawła Woronicza, autora „Sielanki Moszny”. Wśród ilustracji w książce znalazły się m.in. fotografie z kroniki szkoły i albumu przedszkola w Mosznie. Publikacja stanowi bogate źródło wiedzy na temat wydarzeń i postaci związanych ze wsią Moszna.
Album „Poznaj Brwinów. Meet Brwinów” (2015, 2016)
„Poznaj Brwinów” zawiera zdjęcia i opisy najciekawszych miejsc i muzeów znajdujących się w Brwinowie i okolicach, m.in. Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach, Muzeum Sztuki Ludowej oraz siedziby zespołu „Mazowsze”. Zaprezentowano w nim także wydarzenia kulturalne i artystyczne, które odbywają się w gminie. Publikacja została przetłumaczona na język angielski.
„Swojak. Słynny aktor, mieszkaniec Brwinowa” (2016)
Broszura podsumowująca wydarzenia związane z obchodami Roku Wacława Kowalskiego w gminie Brwinów. Zawiera życiorys aktora - odtwórcy m.in. kultowej roli Kazimierza Pawlaka w trylogii S. Chęcińskiego – zdjęcia z archiwum rodzinnego, kadry z kilku filmów oraz kalendarium obchodów Roku wraz z fotografiami z poszczególnych wydarzeń.
Marian Pokropek „1050 lat Polski chrześcijańskiej. Od św. Wojciecha do św. Jana Pawła II w sztuce ludowej ze zbiorów Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach” (2016)
Bogato ilustrowany album prezentujący historię Polski widzianą przez pryzmat sztuki ludowej Zawiera fotografie prac twórców ludowych m.in. Antoniego Barana, Katarzyny Gawłowej i Wiktora Chrzanowskiego.
Jan Członkowski, Małgorzata Szmyt „Towarzystwo Gimnastyczne >>Sokół<< w Brwinowie” (2017)
Broszura wydana z okazji obchodów Roku Ignacego Kozielewskiego w gminie Brwinów oraz jubileuszu 90-lecia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Prezentuje historię założenia brwinowskiego „Sokoła”, jego działalność w Brwinowie oraz fotografie z archiwum Towarzystwa.
„Podwarszawskie Trójmiasto Ogrodów” (2017)
Album podsumowujący projekt „Podwarszawskie Trójmiasto Ogrodów – poprawa spójności obszaru Podwarszawskiego Trójmiasta Ogrodów poprzez współpracę w zakresie polityki społecznej, kształtowania przestrzeni publicznej, gospodarki wodnej i komunikacji” realizowany przez gminę Brwinów, miasto Milanówek i miasto Podkowa Leśna.
„Sołectwo Kanie” (2017)
Książka wydana z okazji obchodów 640-lecia założenia sołectwa Kanie. Przedstawia historię tej podwarszawskiej miejscowości począwszy od jej średniowiecznych początków, przez okres intensywnej zabudowy aż po czasy współczesne.
Maria Prosnak-Tyszkowa „Silva rerum, czyli drobiazgi dawnego Brwinowa dotyczące z różnych źródeł zebrane 14061914” (2017)
Publikacja zawiera fragmenty książek, czasopism i rękopisów, w których pojawiły się wzmianki o Brwinowie. Jak pisze sama autorka, wnuczka Stanisława Kowalewskiego pierwszego w niepodległej Polsce wójta Brwinowa oraz Honorowa Obywatelka Gminy Brwinów: „Wszystkie zgromadzone tu wiadomości nadają swoisty koloryt wydarzeniom dnia codziennego Brwinowa na przestrzeni kilku stuleci, Brwinowa, który wtedy był jeszcze mało znana mazowiecką wioską”.
Marian Pokropek „Rok polski w sztuce ludowej” (2017)
Kolejna bogato ilustrowana publikacja prof. Mariana Pokropka. Ukazane w albumie zbiory sztuki ludowej oddają charakter obrzędów i zwyczajów, ich barwność oraz dynamikę w różnych porach roku.
Gminy Helenów i Brwinów w latach 1918-1939 (2018)
Publikacja autorstwa Leszka Zugaja przedstawia dzieje nieistniejącej już dzisiaj gminy Helenów oraz wydzielonej z niej w 1927 r. gminy Letnisko Brwinów. Książka opisująca historię obu samorządów zawiera m.in. zdjęcia archiwalnych dokumentów i czasopism. Jest źródłem cennych i czasami zaskakujących informacji o początkach funkcjonowania brwinowskiego samorządu.
Szarusia (2018)
Reprint przedwojennej książki złożonej i oprawionej we Lwowie w 1938 r., której historia ma początki w Domaniewie. Autorka książki Julia Duszyńska prawie 100 lat temu spędzała tutaj wakacje i opisała przygody dzieci oraz tytułowej kuropatwy Szarusi. Julia Duszyńska była siostrzenicą słynnego malarza Wojciecha Gersona, który również odwiedzał i malował te okolice.
Dla Ciebie, Polsko (2018)
Antologia prac konkursowych - wiersze i rysunki nadesłane na konkurs z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości, zorganizowany przez ZSO w Brwinowie.
Wzmianki o Brwinowie:
Jarosław Iwaszkiewicz „Podróże do Polski” (1977)
Wspomnienia Jarosława Iwaszkiewicza – wiele wzmianek m.in. o rodzinie Lilpopów i Iwaszkiewiczów oraz życiu codziennym pisarza i jego żony w Stawisku. Źródło ciekawych informacji i cytatów dotyczących Brwinowa, np. „Mój ślub. Co prawda nie odbywa się w Warszawie, tylko w Brwinowie, ale to prawie to samo.” lub „Na cmentarzu w Brwinowie czuję się jak w rodzinie”.
Cezary Jellenta „Wielki zmierzch” Pamiętnik (1985)
Pamiętnik wybitnego krytyka literackiego i artystycznego okresu Młodej Polski. Zapiski obejmują okres od sierpnia 1914 do września 1924 roku. Notatki z października 1914 r. mówią o pobycie autora w Brwinowie i śladach walk stoczonych pod Pruszkowem przez wojska niemieckie i rosyjskie.
Stanisław Werner „Korzenie. Sławni i bliscy z rodziny Wernerów oraz rodzin skoligaconych: Norblinów, Schuchów, Malczów, Fukierów, Meisnerów” (2002)
Kronika rodzinna: zbiór biogramów, wspomnień i notek biograficznych osób sławnych i bliskich rodzinie Wernerów. Gromadzony przez wiele lat materiał, zaczerpnięty z różnych źródeł i opracowań, okraszony anegdotą rodzinną, tworzy świetny dokument przedstawiający imigrantów, którzy przyjęli nową ojczyznę za swoją. Historia rodziny Wernerów splotła się z Brwinowem na początku na początku XX w., kiedy prof. Wacław Werner rozpoczął budowę domu przy ul. Słonecznej.
Stanisław Werner „Wspomnienie o profesorze Wacławie Wernerze” (2013)
Nowe wydanie publikacji, której autorem jest Stanisław Werner, syn profesora Wacława Wernera, wzbogacone opisem z nadania bibliotece publicznej w Brwinowie imienia profesora, a także wspomnieniami córek o Stanisławie Wernerze i Marcie Jurowskiej-Wernerowej.
Maria Barbasiewicz „Tradycja Mazowsza powiat pruszkowski. Przewodnik subiektywny” (2006)
Publikacja wydana przez Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki. przedstawiająca dzieje oraz walory kulturowe i etnograficzne regionu, zabytki architektury, tradycje ludowe, a także niematerialne dobra kultury związane z nazewnictwem, stanem wiedzy historycznej, miejscowymi obyczajami. Wśród rozdziałów „Przewodnika subiektywnego” są m.in. Brwinów, Czubin, Helenów, Karolin, Koszajec, Moszna, Pszczelin, Zarybie i Żółwin.
Antoni Marylski, poseł na sejm. „Niemcy przed Warszawą. Epizod z wielkiej wojny. Rok 1914.” (2013)
Reprint broszury autorstwa Antoniego Marylskiego, ówczesnego właściciela dworu w Pęcicach i naocznego świadka opisywanych wydarzeń wydany został z inicjatywy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Koła w Brwinowie z egzemplarza zachowanego w zbiorach prywatnych.
Gmina Brwinów nawiązała współpracę z Mazowiecką Biblioteką Cyfrową – dzięki temu publikacje wydawane przez gminę Brwinów będzie można bezpłatnie przeczytać w internecie. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa jest tworzona przez Bibliotekę Publiczną m.st. Warszawy – Bibliotekę Główną Województwa Mazowieckiego – we współpracy z bibliotekami publicznymi województwa mazowieckiego oraz bibliotekami dzielnicowymi w Warszawie.